کتاب صفات الشیعه
English فارسی 5911 نمایش |صفات الشیعه
صفات الشیعه کتاب کم حجم و کوچکی از رئیس المحدثین شیخ صدوق می باشد که حاوی 71 حدیث درباره صفات شیعه است. زمان شیخ مصادف با ضعف دولت مرکزی اسلامی و خلفای عباسی بود و دولتهای شیعه مانند طاهریان، صفاریان، فاطمیان، علویان و مخصوصا دیالمه در پیدایش و نشو و نما بودند. استخوان بندی غالب این دولتها بر روی معارف شیعه و تعالیم آنها بنا شده بود و بالطبع در بسط و توسعه آن پرداخته و فشار اکثریت سنی ها بر اقلیت شیعیان خواه ناخواه کاسته می شد.
از پرسشهای مذهبی فراوانی که مردم از اقطار ممالک اسلامی از وی کرده اند نیرومندی و وسعت شیعه و تشیع در زمان او و شخصیت ممتاز وی معلوم می شود و فعالیت او و امثالش برای تحکیم موقعیت دولتهای شیعی و قدرت دولتهای شیعی مذهب برای حفاظت او و امثالش و هردوی اینها برای پیشرفت مذهب جعفری عوامل مهمی بودند. در چنین زمانی بود که شیخ صدوق با فراغت خاطر توانست نقشه خود را عملی کرده و با مسافرتهای خود تعالیم جعفری را با قلم و بیان گسترش دهد.
معرفی اجمالی نویسنده
ابوجعفر محمدبن علی مشهور به "شیخ صدوق" از بنیانگذاران فقه شیعه و عالم و محدث بزرگ که در قرن چهارم هـ ق، در شهر قم به دنیا آمد. پدر بزرگوارش "علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی" از برجسته ترین علما و فقهاء آن زمان بود. شیخ صدوق دوران کودکی و نوجوانی و جوانی را در دامان علم و فضیلت و زهد و تقوای پدر خود گذراند و از محضر پدرش، کسب علم و دانش کرد و به علت هوش و استعداد فوق العاده اش، قبل از 20 سالگی توانست هزاران حدیث و روایت با سلسله سند آنها را به حافظه خودش بسپارد و به مضامین آنها عمل کند. شیخ صدوق تا سن 23 سالگی در زمان غیبت صغری امام زمان (ع) زندگی کرد و دوران نیابت 2 نفر از نواب اربعه را درک کرد. از طرفی دوران زندگیش با حکومت چند تن از خلفای عباسی یعنی از زمان مقتدر عباسی آمیخته بود. سال 355 هـ ق به بغداد رفت، بزرگان و علما از او استماع حدیث داشتند. طبق فرموده شیخ حر عاملی و بعضی دیگر از اهل فن، نظیر او در کثرت علم و حفظ و ضبط آثار و اخبار اسلامی، دیده نشده است.
تألیفات او تا حدود 300 کتاب و مرجع استنباط احکام و استفاده فقهای بزرگوار و خدمات دینی برجسته او، در احیای آثار ائمه اطهار جای هیچ شک و شبهه ای نیست. شیخ صدوق در بین دانشمندان از نظر وسعت معلومات و کثرت کتب و مصنفات فردی کم نظیر بوده است. بنا به قرائن تاریخی اکثر کتب شیخ صدوق تا قرون پنجم و ششم هجری موجود بوده و در دسترس علماء قرار داشته است. لکن در دوران ما جز تعدادی محدود، کتابی از این کتب باقی نمانده است.
مسأله دیگر در آثار شیخ صدوق ابتکار جالب او در تبویب روایات و موضوع بندی آن است. به طوری که به جز چند کتاب وی که به صورت کتاب جامع حدیث، (مانند من لایحضره الفقیه) تدوین شده است، بقیه آثار او معمولا با نام موضوعی مزین شده و بیانگر احادیثی است که در آن رشته موجود بوده است. همانند معانی الاخبار، علل الشرایع، خصال، توحید و....
خصائص تألیفات شیخ صدوق
یکی از خصائص تألیفات شیخ صدوق عربی بودن آنها می باشد. یک علت آن ضعف زبان آن روز بوده است که چندان قدرت و فصاحتی نداشت تا جوابگوی تعبیرات علمی باشد؛ چنانچه پس از هزار سال هم هنوز نمی توان بعضی از اصطلاحات فقهی و فلسفی را به زبان فارسی منتقل نمود و چاره ای جز بیان به لغت عربی نیست مخصوصا آنکه کتب صدوق بیشتر متن روایات بوده و گفته و نظر شخصی کمتر دارد و برای امانت همان بهتر بوده به عربی نگاشته شود منتهی عربی ساده و شیوایی که همه از آن بهره مند می گردند و از پرداختن سجع و قافیه در آن پرهیز شده است.
از دیگر خصائص تألیفات شیخ آن است که در اصول عقاید و معارف پیرامون اصطلاحات عرفانی و فلسفی و کلامی و استدلالات منطقی نگشته و روش ساده و بی پیرایه شریعت و پیغمبر اکرم (ص) و جانشینان (ع) او را که به زبان ساده و برهانها همگانی فهم و استدلالات عقلی آفاق و انفسی بوده به کار بسته است و همانطور که پیشوایان دین در عین آنکه می توانستند مطالب خود را در قالب اینگونه استدلالات و اصطلاحات ریخته و بیان کنند و نکردند شیخ هم مسلما از چنین قلمی بهره مند نبوده و عالما و عامدا استدلالات قرآنیه و اخبار ائمه معصومین را کافی دانسته و به کار می بسته است چون برای ادای این گونه تعبیرات برای همگان زبان و قلمی بهتر از آن نمی توان یافت.
این دانشمند بزرگ در اواخر عمر در شهرری اقامت داشت و در سال 381 هـ ق، در حدود سن 70 سالگی در همان شهرری، وفات کرد و مزارش در ابن بابویه در نزدیکی مرقد حضرت شاهزاده عبدالعظیم می باشد.
ساختاربندی کتاب
این کتاب شامل 71 حدیث می باشد و از جمله احادیث کتاب:
«قال الصادق جعفربن محمد (ع) لیس من شیعتنا من انکر اربعه اشیاء: المعراج، المساله فی القبر، خلق الجنه و النارو الشفاعه؛ امام صادق فرمودند پیرو ما چهار چیز را منکر نمی شود: معراج، پرسش در گور، اینکه بهشت و دوزخ آفریده شده اند و شفاعت.»
منـابـع
ابوجعفر محمدبن بابویه قمی المشتهر بالصدوق- صفات الشیعه
کلیــد واژه هــا
0 نظر اشتراک گذاری ارسال چاپ پرسش در مورد این مطلب افزودن به علاقه مندی ها