کتاب شرح الهدایة الاثیریه

این کتاب یکی از آثار و تألیفات صدرالدین شیرازی (ملاصدرا) است که به زبان عربی نگارش یافته است. متن این کتاب فلسفی از اثیرالدین فضل بن عمر ابهری سمرقندی از اکابر علمای نیمه دوم قرن 7 هـ.ق در فلسفه مشاء است که فیلسوفان اسلامی شروح بسیار بر آن زده اند. از جمله شرح فرجی ملاصدرا که بیشتر مقاصد مؤلف هدایة را به عربی مطرح می کند و کمتر مشرب خود را بیان می دارد، شاید از اولین آثار صدرا باشد چنانچه در این کتاب حرکت جوهریه را منکر است و بر استحاله آن اقامه دلیل می کند در حالیکه در اسفار خود با اصرار فراوان آن را اثبات و ادله استحاله را ابطال می نماید. مطالب هدایه تحت عنوان الحکمة به دو گونه تقسیم می گردد: 1- حکمت نظری 2- حکمت عملی.

زندگینامه صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)
محمدبن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتألهین در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست. زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره تقسیم نمود: 1- دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبع و تفحص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت. 2- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتا به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید. 3- مرحله تألیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تألیف کرد. ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. آخوند تا پایان عمر در شیراز به تألیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال 1050 هجری قمری درگذشت.
اساتید: شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به شیخ بهایی، میرداماد، میرابوالقاسم فندرسکی عارف و زاهد و ریاضی دان بی همتای آن عصر و...
شاگردان: ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
آثار: الحکمة المتعالیه (اسفار اربعه)، شرح الهدایة، المبدا و المعاد، حدوث العالم، المشاعر، شرح شفا، الشواهد الربوبیه، اجوبة المسائل، تفاسیر بعضی از سوره های قرآن کریم و...

ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل یک مقدمه و 3 قسم و یک خاتمه به شرح زیر است:
1. قسم الاول فی تعریف الحکمة:
- الفن الاول: فی ابطال الجزء (شامل 10 فصل)
- الفن الثانی: فی الفلکیات (شامل 8 فصل)
- الفن الثالث: فی العنصریات ای العناصر و مایحدث منها من الموالید (3 فصل)
2. قسم الثانی فی الطبیعیات
3. قسم الثالث فی الالهیات:
- الفن الاول فی تقسیم الوجود (شامل 7 فصل)
- الفن الثانی فی العلم بالصانع و صفاته (شامل 10 فصل)
- الفن الثالث فی الملائکه و اثبات العقل (شامل 4 فصل)
خاتمه فی اموال النشاة الاخرة للنفس
- فی بیان المعاد الروحانی
- هدایة فی بیان احوال النفس
- هدایة فی بیان ان الادراک و اللذة
- هدایة فی بیان سعادة و شقاوة
این کتاب در سال 1311 هـ.ق به چاپ رسیده است اما وضعیت نشر این کتاب نامعلوم است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا