یهودیان عرب در آستانه ظهور اسلام

علت سکونت یهودیان در عربستان:
در بررسی علل سکونت یهودیان در عربستان به موارد زیر بر می خوریم:
1- مسافرتهای تجار یهود: قوم یهود در فلسطین سکونت داشتند و فلسطین از لحاظ استراتژیکی پل ارتباطی کشورهای عرب و سوریه و از طرف دیگر نقطه اتصال مصر و عراق بود، تجار یهودی که با استفاده از این موقعیت محل سکونت خود به کسب درآمدهای فراوان نائل می شدند ناگزیر از مسافرت به نقاط مذکور و یا برخی از آنها بودند، این سفرها باعث شد که یهودیان کم کم در برخی از نقاط عربستان سکونت کرده واز ساکنان آنجا به حساب آیند.
2- افزایش جمعیت یهود: در اثر فراوانی جعیت یهود که برخی تا حدود چهار میلیون نفر نیز ذکر کرده اند، شرایط زندگی برایشان سخت شد لاجرم تصمیم به مهاجرت به کشورهای همسایه مثل عراق مصر و جزیره العرب گرفتند.
3- فشار حکومت مسیحی روم و جنگ یهود و روم: در اثر فشارها و درگیری های حکومت مسیحی روم با یهودیان، نواحی ای از فلسطین و بیت المقدس ویران شد، در اثر این امر یهودیان در نقاط مختلف پراکنده شدند، قیصر روم، تیتوس بر شام و فلسطین و قدس مسلط شد و در سال 70 میلادی هیکل یهود را منهدم کرد، سپس قیصر هوریان در سال 132.م یهودیان را تار و مار کرد. در برخی از کتب تاریخی آمده است که وقتی رومیان بر بنی اسرائیل غلبه نمودند اغلب آنها را کشته یا اسیر کردند، در این میان قبایل بنی النضیر، بنی قریظه و بنو بهدل به سوی شبه جزیره عربستان فرار کرده، عده ای از آنها در صحرای بین شام و حجاز بر اثر تشنه گی به هلاکت رسیدند و عده ای دیگر به حجاز رسیده و در آنجا اسکان یافتند.
4- آگاهی از تولد پیامبر خاتم (ص) در این منطقه: عده ای از یهودیان نیز در اثر اطلاع یافتن از اینکه پیامبر خدا (ص) در این منطقه ظهور خواهد کرد، به امید استفاده از این پیامبر الهی به عربستان مهاجرت نمودند. البته در بیان علت سکونت یهود در عربستان، موارد دیگری نیز ذکر شده است که ناصحیح بوده و بعید به نظر می رسد.

علت محدودیت یهود در شبه جزیره عربستان:
با آنکه یهودیان غالبا به علت مهارت در کشاورزی، آهنگری، ساخت اسلحه، رنگ رزی و... در هر کجا که اسکان می یافتند به سرعت مشهور شده و مورد توجه طوایف مختلف قرار می گرفتند اما به چهار علت یهودیت گسترش نیافت، بطوریکه حتی در جمعیت امروز جهان نیز یهودیان دچار محدودیت هستند:.
1- نژادپرستی شدید و اهانت های مختلف به گروههای دیگر، بطوریکه در برخی از شاخه های یهودیت، غیر یهودی را نحس یا حیوانی در صورت انسان می دانند.
به این مورد (نژادپرستی) در قرآن چنین اشاره شده است:
قل یا ایها الذین هادوا ان رعمتم انکم اولیاء الله من دون الناس فتمنوا الموت ان کنتم صادقین (جمعه/ 6) بگو ای کسانی که یهودی هستید! اگر گمان می کنید که (فقط) شما دوستان خدایید نه سایر مردم، پس آرزوی مرگ کنید اگر راست می گوئید (تا به لقای محبوب خود برسید).
2- تحریف کتب آسمانی: از آنجا که انسانها به طور فطری ضمیری الهی دارند، هرگاه کتب الهی تحریف گردد صاحبان این کتب تحریف شده و مکتب آنها مورد تنفر و بی اهمیتی عمده مردم قرار خواهند گرفت. خداوند متعال درباره تحریف کتب آسمانی بوسیله ی یهودیان چنین می فرماید: و ان منهم لفریقا یکوون السنتهم بالکتاب لتحسبوه من الکتاب و ماهو من الکتاب...  (آل عمران/ 78) در میان آنها کسانی هستند که به هنگام تلاوت کتاب (خدا) زبان خود را چنان می گردانند که گمان کنید (آنچه می خوانند) از کتاب (خدا) است؛ در حالیکه از کتاب (خدا) نیست (و دروغ می گویند).
3- عقاید خرافی و غیر واقعی داشتن: و قالت الیهود یدالله مغلوله (64- مائده)
و یهود گفتند: دست خدا (با زنجیر) بسته شده است. و قالت الیهود عزیر ابن الله (توبه/ 30): یهود گفتند: عزیز پسر خداست.
4- منافع شخصی را غالبا بر هر چیزی ترجیح می دادند لاجرم ثبات لازم در آنها دیده نمی شد.
قبایل یهود و نواحی سکونتشان در عربستان:
بنابه عللی که گذشت یهودیان چند قرن پیش از اسلام در عربستان ساکن شده و برخی نواحی یهودی نشین را بوجود آوردند، مهمترین این نواحی یثرب بود که بعدها مدینه نامیده شد.
از نقاط دیگری که یهودیان در آنجا نفوذ یافته بودند میتوان تیماء، فدک و خیبر را نام برد.
- تیماء، شهری کوچک در بین شام و وادی القری بود واز آنجا که وادی القری بین مدینه و شام قرار داشت بنابراین تیماء مکانی بین مدینه و شام بوده است. (معجم البلدان- ج 2- و ج 5- ص 245)
- فدک، ناحیه ای در فاصله دو یا سه روز مسافرت از مدینه بوده. (معجم البلدان- ج 1- ص 338)
- و خیبر: منطقه ای بوده است در حدود 96 مایلی شمالی مدینه (سمت شام) که شامل هفت قلعه و کشتزارهای مختلف و نخلستان ها بوده. (معجم البلدان- ج 2- ص 409)
یهودیان یثرب از سه طایفه بنی نضیر و بنی قینقاع و بنی قریظه بودند. البته غیر از این سه قبیله دو قبیله ی اوس و خزرج نیز که سابقا بت پرست بودند در اثر مجاورت با یهودیان متاثر شده و تعدادی از آنها یهودی شدند.
تعدادی از قبایل حمیر، بنی کنانه، بنی حارث بن کعب، غسان، جذام و... نیز به یهودیت پیوستند اما تمام افراد این قبایل یهودی نشدند.
در تاریخ یعقوبی آمده است که: یهودیان بیشتر در یثرب و یمن بودند، ابن قتیبه در عیون الاخبار آورده است که یهودیان بیشتر در قبیله حمیر، کنانه، بنی الحارث ابن کعب و کنده بودند و بعضی از اوس و خزرجی ها که بعدها به یثرب آمدند و یا در خیبر سکنی گزیدند، بر اثر معاشرت با آن ها یهودی شدند، چنانچه از غسان و جذام هم عده ای یهودی شدند. اما اعراب به یهودیت گرایشی نداشتند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا