کتاب فروغ هدایت

کتاب فروغ هدایت یا مصباح الهدایه فی اقبات الولایه یکی از آثار ارجدار اسلامی می باشد که به قلم توانای سیدعلی الموسوی البهبهانی نوشته شده است. در این کتاب پیرامون مهمترین موضوع مذهبی یعنی اثبات امامت و پیشوایی حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و فرزندان معصوم و پاک سرشت آن حضرت بحث می کند. مباحث این کتاب بر اساس تحقیق و بررسی های کلامی پی ریزی شده است، ولی در عین حال مؤلف عالی قدر، سعی کافی مبذول داشته اند که سطح آن درخور فهم عموم باشد.
قسمت عمده کتاب، ترجمه روایات و وقایع تاریخی است و ساده و مورد استفاده همه است، فقط در بعضی از موارد پای موضوعات علمی به میان آمده است. از این رو اگر خواننده محترم به قسمتی رسید که جنبه علمی داشت و فهم آن تا حدی برایش مشکل بود، اولا با کمی دقت ممکن است موضوع حل شود و ثانیا قسمت های بعدی آن را از نظر دور ندارد، و با حوصله بیشتری آن را مطالعه کند، زیرا در آن صورت خواهد دید که چگونه مباحث علمی و تحقیقی با سبکی دلپذیر و روشی ساده و قلمی روان، مورد بحث و بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
علاوه بر اینها در این کتاب به قول خود مؤلف چون نوشتن حدیث و روشن ساختن جهات آن برای کمک به فهم خوانندگان و انتشار آن در بین آنان یکی از بهترین طرق حفظ حدیث است، لذا ایشان چهل حدیث در تفسیر چهل آیه قرآن مجید را که متعلق به مقام ولایت مولای متقیان علی (ع) و ائمه معصومین (ع) از دودمان آن حضرت باشد جمع آوری نموده سپس آن حدیث را به آن گونه که خداوند فهم معانی آن را برای مؤلف میسر گردانیده و دانستن آن را ارزانی داشته است شرح نموده اند.

معرفی اجمالی نویسنده
میر سیدعلی موسوی (بهبهانی) در سال 1302 ق در بهبهان به دنیا آمد. مدتی در محضر مدرسین آن شهر چون میرزا محمدحسن بهبهانی، شیخ عبدالرسول بهبهانی و آقاسید محمدکاظم الشریعه، تحصیل علم کرد تا مجتهد مسلم شد. در اواخر سال 1322 هـ ق زمانی که 20 ساله بود، به قصد تکمیل تحصیلاتش به عتبات رفت و وارد حوزه های علمیه آنجا شد. سیدعلی بهبهانی سپس در درس آقا سیدمحسن کوه کمره ای که وارث حوزه و مکتب آقاشیخ هادی طهرانی بود، وارد شد. مصباح الهدایة فی اثبات الولایة و الاشتقاق یا کشف الاستار و اساس النحو و جامع المسائل و... از آثار و تألیفات او هستند.
او تمام عمرش را در حوزه های علمی نجف، کربلا، و اصفهان و رامهرمز و اهواز با اشتغالات علمی به پایان رساند و سرانجام در شب 18 ذی القعده سال 395 ق در اهواز در سن 93 سالگی دار فانی را وداع گفت. در همان شب خبر فوت ایشان به همه جا رسید و مردم برای تشییع جنازه او، به اهواز آمدند. گویند که شرکت کنندگان در تشییع این بزرگمرد عالم تشیع، 100000 نفر بودند. او را در دارالعلوم همان شهر اهواز، که از مؤسسات ایشان بود دفن کردند.

ساختار بندی کتاب
این کتاب شامل چهل حدیث به شرح زیر می باشد:
حدیث اول: تفسیر آیه «قل کفی بالله شهیدا؛ بگو ميان من و شما گواه بودن خدا كافى است.» (اسرا/ 96) مقام ولایت حضرت علی – مقام عصمت و...
حدیث دوم: تفسیرآیه «افمن کان علی بینه من ربه؛ آيا كسى كه بر حجتى از جانب پروردگار خويش است.» (محمد/ 14) بهترین فضائل حضرت علی، جانشین بلافاصل پیغمبر، و...
حدیث سوم: تفسیر آیه «و اعتصمو بجبل الله جمیعا؛ و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد.» (آل عمران/ 103) زنان پیغمبر جزو اهل بیت نیستند، تنها راه نجات از گمراهی و...
حدیث چهارم: تفسیر آیه «یا ایها الذین آمنوا تقرالله و کونوا مع الصادقین؛ اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد از خدا پروا كنيد و با راستان باشيد.» (توبه/ 119)
حدیث پنجم: تفسیر آیه «وانی نعقار لمن تاب؛ و به يقين من آمرزنده كسى هستم كه توبه كند.» (طه/ 82) میزان دوستی و احترام خاندان پیغمبر و...
حدیث ششم: تفسیر آیه «وقفوهم انهم مسئولون؛ و بازداشتشان نماييد كه آنها مسؤولند.» (صافات/ 24) قرآنی که امیرالمومنین جمع آوری نمود و...
حدیث هفتم: تفسیر آیه «و القیا فی جهنم کل کفار عنید؛ هر كافر سرسختى را در جهنم فروافكنيد.» (ق/ 24) تقسیم بهشت و دوزخ به دست علی است و...
حدیث هشتم: تفسیر آیه «انما انت منذروکل قوم هاد؛ [اى پيامبر] تو فقط هشداردهنده ‏اى و براى هر قومى رهبرى است.» (رعد/ 7) علی راهنمای جهانیان است و...
حدیث نهم: تفسیر آیه «اخوانا علی سرر متقابلین؛ برادرانه بر تختهايى روبروى يكديگر نشسته ‏اند.» (حجر/ 47) تحریف حدیث پیغمبر، علی وارث نبی اکرم، و...
حدیث دهم: تفسیر آیه «انی جاعلک للناس اماما؛ فرمود من تو را پيشواى مردم قرار دادم.» (بقره/ 124) امامت عالی ترین منصب الهی و...
حدیث یازدهم: تفسیر آیه «اطیعوا الله و اطعیوا الرسول و اولی الامر منکم؛ خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را [نيز] اطاعت كنيد.» (نسا/ 59) اولی الامر امیرالمؤمنین و ائمه اطهارند و...
حدیث دوازدهم: تفسیر آیه «فتلقی آدم من ربه کلمات؛ سپس آدم از پروردگارش كلماتى را دريافت نمود.» (بقره/ 37) کلماتی که خداوند به آدم القا کرد، و...
حدیث سیزدهم: تفسیر آیه «وانذر عشیرتک الاقربین؛ و خويشان نزديكت را هشدار ده.» (شعرا/ 214) جانشین پیغمبر باید از خاندان او باشد، و...
حدیث چهاردهم: تفسیر آیه «و ربک یخلق مایشاء و یختار؛ و پروردگار تو هر چه را بخواهد مى ‏آفريند و برمى ‏گزيند.» (قصص/ 68) میزان دوستی امیرالمؤمنین، و...
حدیث پانزدهم: تفسیر آیه «ما اقاءالله علی رسوله؛ آنچه خدا از [دارايى] ساكنان آن قريه ‏ها عايد پيامبرش گردانيد.» (حشر/ 7) ذی القربی کیست؟ و...
حدیث شانزدهم: تفسیر آیه «واعلموا انما غنتم من شی؛ بدانيد كه هر چيزى را به غنيمت گرفتيد.» (انفال/ 41) تحقیق درباره خمس، و...
حدیث هفدهم: تفسیر آیه «قل لااسئلکم علیه اجرا الاالمودة فی القربی؛ بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نيستم مگر دوستى در باره خويشاوندان.» (شوری/ 23) موقعیت اهل بیت عصمت، و...
حدیث هجدهم: تفسیر آیه «یا ایهاالذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد بر او درود فرستيد و به فرمانش به خوبى گردن نهيد.» (احزاب/ 56)
حدیث نوزدهم: تفسیر آیه «فمن حاجک فیه من بعد ما جائک من العلم؛ پس هر كه در اين [باره] پس از دانشى كه تو را [حاصل] آمده با تو محاجه كند.» (آل عمران/ 61) امیرالمؤمنین جان پیغمبر است، و...
حدیث بیستم: تفسیر آیه «انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت؛ خدا فقط مى ‏خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند.» (احزاب/ 33) اهل بیت پیغمبر در گفتار ابن ابی الحدید، و...
حدیث بیست و یکم: تفسیر آیه «فاسئلوا اهل الذکر؛ و پيش از تو [نيز] جز مردانى را كه به آنان وحى مى ‏كرديم.» (انبیا/ 7)
حدیث بیست و دوم: تفسیر آیه «و اسئل من ارسلنا من قبلک من رسلنا؛ و از رسولان ما كه پيش از تو گسيل داشتيم جويا شو.» (زخرف/ 45)
حدیث بیست و سوم: تفسیر آیه «اولئک هم خیرالبریه؛  آنانند كه بهترين آفريدگانند.» (بینه/ 7) علی بهترین مردم روی زمین، و...
حدیث بیست و چهارم: تفسیر آیه «ولما ضرب ابن مریم مثلا؛ و هنگامى كه [در مورد] پسر مريم مثالى آورده شد.» (زخرف/ 57) علی همچون عیسی بن مریم، و...
حدیث بیست و پنجم: تفسیر آیه «سلام علی آل یس؛ درود بر پيروان الياس.» (صافات/ 130)
حدیث بیست و ششم: تفسیر آیه «و تعیها اذن واعیه؛ گوشهاى شنوا آن را نگاه دارد.» (حاقه/ 12) نگاهدارنده اسلام علی (ع) است، و...
حدیث بیست و هفتم: تفسیر آیه «و اذن من الله و رسوله؛ اعلامى است از جانب خدا و پيامبرش به مردم در روز حج اكبر.» (توبه/ 3)
حدیث بیست و هشتم: تفسیر آیه «فی بیوت اذن الله ان ترفع؛ در خانه‏ هايى كه خدا رخصت داده كه [قدر و منزلت] آنها رفعت‏ يابد.» (نور/ 36)
حدیث بیست و نهم: تفسیر آیه «الله نورالسماوات والارض؛خدا نور آسمانها و زمين است.» (نور/ 35)  تجزیه و تحلیل آیه نور و...
حدیث سیم: تفسیر آیه «والسابقون السابقون* اولئک المقربون؛ و سبقت‏ گيرندگان مقدمند آنانند همان مقربان [خدا].» (واقعه/ 10) صفات برجسته امیرالمؤمنین (ع) و...
حدیث سی و یکم: تفسیر آیه «طوبی لهم و حسن ماب؛ خوشا به حالشان و خوش سرانجامى دارند.» (رعد/ 29) ریشه طوبی در خانه امیرالمؤمنین، و...
حدیث سی و دوم: تفسیر آیه «و من یطیع الله والرسول؛  كسانى كه از خدا و پيامبر اطاعت كنند.» (نسا/ 69) علی صدیق امت اسلام، و...
حدیث سی و سوم: تفسیر آیه «ان تقول نفس یاحسرتی علی ما فرطت فی جنب الله؛ تا آنكه [مبادا] كسى بگويد دريغا بر آنچه در حضور خدا كوتاهى ورزيدم.» (زمر/ 56) جانشین پیغمبر را بشناسید، و...
حدیث سی و چهارم: تفسیر آیه «و ان تظاهر علیه؛ اگر عليه او به يكديگر كمك كنيد.» (تحریم/ 4)
حدیث سی و پنجم: تفسیر آیه «و من الناس من یشری نفسه؛و از ميان مردم كسى است كه جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى ‏فروشد.» (بقره/ 207) فداکاری علی (ع)، و...
حدیث سی و ششم: تفسیر آیه «یجعل لهم الرحمن ودا؛ [خداى] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مى ‏دهد.» (مریم/ 96) علی را دوست بدارید، و...
حدیث سی و هفتم: تفسیر آیه «مرج البحرین یلتقان؛ دو دريا را [به گونه ‏اى] روان كرد [كه] با هم برخورد كنند.» (الرحمن/ 19) دو دریای علم و عصمت، و...
حدیث سی و هشتم: تفسیر آیه «انما اولیکم الله رسوله والذین آمنوا؛ ولى شما تنها خدا و پيامبر اوست و كسانى كه ايمان آورده ‏اند.» (مائده/ 55) مصداق این آیه تنها علی (ع) است، و...
حدیث سی و نهم: تفسیر آیه «یاایهاالرسول بلغ ماانزلنا الیک فی من ربک؛اى پيامبر آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده ابلاغ كن.» (مائده/ 67) تعیین جانشین بلافصل پیغمبر و...
حدیث چهلم: تفسیر آیه «الیوم اکملت لکم دینکم؛ امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت‏ خود را بر شما تمام گردانيدم.» (مائده/ 3) چرا پیغمبر خلافت امیرالمؤمنین را روشن نساخت، و...

منـابـع

کلیــد واژه هــا