فصول العشره فی الغیبة

از دیگر آثار ارزشمند شیخ مفید فصول العشره می باشد که در موضوع غیبت حضرت ولی عصر (عج) به زبان عربی تألیف یافته است.
مطلبی که همواره در مسئله اعتقاد به وجود حضرت مهدی (عج)، مورد بحث و گفتگو قرار گرفته و عدم حل صحیح و کامل آن نسبت به وجود ایشان، موجب شک و تردید گردیده، تنها جنبه علمی و فلسفی آن بوده، نه جنبه کیفی و خارجی آن و به عبارت واضح تر آنچه که اعتقاد به غیبت حضرت مهدی (عج) را در انظار افراد دارای فکر و اندیشه، مورد اشکال قرار می دهد، این فکر است که غیبت فردی با آن خصوصیت و کیفیتی که شیعه ادعا می کند، آیا از نظر علمی و فلسفی امکان پذیر است یا نه؟ و کتاب حاضر با اینکه نهایت اختصار را در آغاز و انجام این بحث به کار برده، به بهترین وجه این جنبه را بررسی نموده و کاملا اشکالات آن را حل کرده است، به گونه ای که برای شخص منصف و بی غرض، جای هیچ اشکال و ایرادی را نسبت به امکان وجود چنین فردی باقی نمی گذارد.
شیخ مفید در دیباچه کتاب الفصول درباره این رساله می نویسد: در دیگر نوشته های خود به مسایلی چون وجوب امامت، عصمت امام، ویژگی های امام، دلایل امامت ائمه معصومین (ع) نقد ادعای مخالفان، فلسفه غیبت و... پرداخته ام. در این نوشته به ده پرسش درباره مهدی، پاسخ می دهم. شیخ همچنین در اهمیت این کتاب می نویسد: در این اثر آنچه تمامی خردمندان بدان نیاز دارند، آورده شده و به گونه ساده، در دسترس همگان قرار گرفته است.
این کتاب به "المسائل العشره فی الغیبه والاجوبه عن المسائل العشر" نیز معروف است و با این نام نیز به چاپ رسیده است. این کتاب با تحقیق فارس حسون و انتشارات کنگره هزاره شیخ مفید در ۱۰۳ صفحه منتشر شده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
محمد بن محمد نعمان بغدادی ملقب به شیخ مفید در ذیقعده سال 336 هجری قمری در ده فرسنگی بغداد متولد شد. وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علم الهدی بود. فقیه و علم کلام شیعی که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه متعزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود. گویند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد. در حدود 200 اثر به او نسبت داده شده که این کتاب ها از جمله آنهاست: ارکان فی دعائم الدین، العیون و المحاسن، اصول الفقه، الکلام فی وجوه اعجاز القرآن، تاریخ الشریعه.
ابن الندیم در فن دوم از مقاله پنجم الفهرست که درباره متکلمین شیعه بحث می کند از او به عنوان "ابن المعلم" (فرزند معلم) یاد می کند و ستایش می نماید. ابویعلی جعفری که داماد مفید بوده است گفته است که مفید شب ها مختصری می خوابید، باقی را به نماز یا مطالعه یا تدریس یا تلاوت قرآن کریم می گذرانید. شیخ بزرگوار شیخ مفید در شب جمعه 3 رمضان سال 413 هـ.ق در بغداد، پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تـجـلـیـل فـراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسى که خود حاضر در صحنه بوده است، روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گـریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است. هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضى علم الهدى بر او نمازگزارد و در حرم مطهر امام جواد (ع) پائین پاى آن حضرت و نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون گردید. می گویند سخنوران غیر شیعه که از تأثیر سخن شیخ و استحکام منطق او در دعوت به مذهب تشیع به تنگ آمده بودند با درگذشت وی آسوده شدند.

ساختاربندی کتاب:
انتقادها و پرسش های دهگانه این کتاب عبارتند از:
1- آیا امام حسن عسکری (ع) فرزندی به نام مهدی داشته است؟ آیا این را فقط شیعه باور دارد، یا غیر شیعیان نیز بدان اعتراف دارند؟
2- تکذیب وجود فرزند برای امام حسن عسکری (ع) از سوی جعفر بن علی (عموی امام زمان)
3- امام حسن عسکری (ع) اگر فرزندی به نام مهدی داشت، چطور در وصیت خود، از او نام نبرده و به مادرش وصیت کرده است.
4- دلیل بر ولادت مخفیانه و غیبت آن حضرت چیست؟
5- غیبت طولانی، خلاف عادت پذیرفته نیست. چگونه می تواند فردی که در زمان های دور چشم به جهان گشوده تا این زمان (411 هجری قمری) زنده باشد؟
6- غیبت طولانی، با دست نیامدن و مشخص نبودن محل سکونت وی چگونه ممکن است؟
7- بر فرض صحت غیبت، در صورت اجرا نکردن حدود بیان نکردن احکام، هدایت نکردن گمراهان، اقامه نکردن امر به معروف و نهی از منکر چه نفعی خواهد داشت؟
8- به هر دلیلی که شیعه امامیه ادعای فطحیه، کیسانیه، ناووسیه و اسماعیلیه را در باب غیبت باطل می شمارد، به همان دلیل ادعای شیعه امامیه نیز، در غیبت حضرت مهدی باطل است.
9- شیعه امامیه بر این باور است که خداوند غیبت آن حضرت را لازم دانسته و خداوند چیزی را اراده نمی کند، مگر آن که دارای مصلحت باشد. از سوی دیگر شیعه امامیه معتقد است که در مشاهده آن حضرت و اخذ معارف دین از وی، مصلحت کامل بندگان وجود دارد و با ظهور آن حضرت، همه مصالح تحقق می پذیرد. بنابراین چگونه خداوند غیبت حضرت را اراده نموده است.
10- اگر امامیه بر غیبت امام عصر (ع) اصرار کند، باید در هنگام ظهور، معتقد به معجزه باشد، تا مردم او را بشناسند، در حالی که داشتن معجزه از ویژگی های پیامبران الهی است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا