لزوم مواجهه درست با مسائل اقتصادی دنیای سرمایه داری

در باب سرمایه داری و سوسیالیسم، از لحاظ انطباق و عدم انطباق آنها با اسلام، این مطلب به ترتیب ذیل باید بحث شود: سرمایه داری در دنیای‏ امروز یک پدیده نو و بی سابقه ‏ای است که دو سه قرن از عمر آن بیشتر نمی‏ گذرد، و یک پدیده اقتصادی و اجتماعی نویی است که محصول پیشرفت و ترقی تکنیک جدید است، از این رو مستقلا به عنوان یک مسئله مستحدث‏ باید از آن بحث شود.
فقهاء عصر، از مسائل بانک و بیمه و چک و سفته، به عنوان مسائل مستحدث، کم و بیش بحث هایی کرده و می‏ کنند، ولی توجه‏ ندارند که رأس و رئیس مسائل مستحدثه، خود سرمایه داری است، زیرا ابتداء چنین تصور می‏رود که سرمایه داری، یک موضوع کهنه و قدیمی است که‏ شارع اسلام برای آن حدود و موازینی مقرر کرده است؛ تجارت، اجاره، مستغلات، مزارعه، مضاربه، مساقات، شرکت ها، همه اینها سرمایه داری‏ است که در اسلام برای آنها احکام و مقرراتی تعیین شده است، اما این که مقدار سرمایه، کمتر یا بیشتر باشد، ربطی به‏ مطلب ندارد.
ولی حقیقت مطلب این طور نیست، سرمایه داری جدید یک‏ پدیده جداگانه و مستقل و بی سابقه‏ ای است و جداگانه و مستقلا باید درباره‏ آن اجتهاد کرد، همچنان که تجارت در دنیای جدید سرمایه داری با تجارت‏ ساده قدیم از لحاظ ماهیت ممکن است متفاوت باشد. این موضوع از لحاظ اصول علم اقتصاد باید مورد مطالعه قرار گیرد، زیرا ادعا می‏ شود که‏ سرمایه داری جدید یک نوع استثمار بین واکل مال به باطل مسلمی است، معامله ‏ای است که یک طرف، محصول زحمت کشیدن دیگری را مفت و مسلم‏ می‏ خورد و می ‏برد. در سرمایه داری جدید، بحث در این نیست که سرمایه‏ دار، با انصاف است یا بی‏انصاف، بحث در این است که اگر سرمایه دار بخواهد حق واقعی کارگر را بدهد، باید از سود، مطلقا صرف نظر کند، و همچو سرمایه داری هرگز در دنیا پیدا نخواهد شد، و اگر بخواهد سود ببرد، هر اندازه ببرد، دزدی و غصب است.