جستجو

کتاب وفیات الاعیان

این کتاب با نام «وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان» از مهمترین کتب فن رجال است که سرگذشت دانشمندان ایران و اسلام را نوشته است. در این کتاب شرح حال 846 نفر از بزرگان علما، امرا، وزرا و عرفا، به ترتیب حروف معجم (تهجی) آمده است و تنها به ذکر سال وفات و تولد، و احیانا شعری یا رساله ای از بزرگان و علما اکتفا شد. در تدوین این کتاب، از سرگذشت صحابه و تابعین و خلفای راشدین، به علت شهرت آنان ذکری نشده، فقط از چند نفر اینها، آن هم خیلی مختصر، گفته شده است زیرا به اعتقاد نویسنده کتاب که می گوید ذکر حال این سه گروه در نوشته های دیگران بسیار است.

نویسنده کتاب
ابوالعباس شمس الدین احمدبن شهاب الدین محمدبن ابراهیم... ابن خلکان، که مشهور هم به "ابن خلکان" است. او قاضی، مورخ و ادیب مشهور، شافعی مذهب، در اربل، سال 608 هـ ق، متولد شد. خانواده اش همه از علما و فقها بودند و به تصریح پسر او، خود را به خالد ابن برمکی، منسوب می داشتند. او در جوانی به حلب رفت، مدتی نزد بزرگان و اهل علم شاگردی کرد و بعد به موصل و «دمشق راهی شد و سپس در سال 635 هـ ق، به مصر رفت. سالها در مصر نایب قاضی و بعد به فرمان "سلطان ییبرس" از ممالیک، او قاضی القضات دمشق شد و در همین دوران تدریس در 7 مدرسه معروف آنجا (شام) را بر عهده گرفت. این نویسنده بارها از منصب قضاوت عزل و دوباره قاضی شد و در اواخر عمرش، دیگر به تدریس مشغول بود. او همیشه اهتمام زیادی به فقه و اصول داشت و در تاریخ و نحو و ادب عرب، ماهر و شیفته شعر و دلبسته به مطالعات تاریخی بود. ابن خلکان نویسنده کتاب در مذهب اهل تسنن و جماعت، تعصب زیادی داشت و این باور او در لابه لای سطور کتابش و داوری هایش، به خوبی پیداست. وی در 73 سالگی از دنیا رفت و قبر او در دامنه کوه «قاسیون» در دمشق، می باشد.

تدوین کتاب
ابن خلکان، تدوین این کتاب را در سال 654 هـ ق، در قاهره شروع کرد و در سال 659 هـ ق زمانی که به شرح "یحیی بن خالدبن برمک" رسید، به دمشق منتقل شد. او ناچارا کارش را متوقف کرد ولی در سال 699 هـ ق، مجددا به قاهره برگشت و نوشتن کتاب را ادامه داد و سرانجام تألیف این کتاب را در سال 699 (البته به روایتی هم در سال 672 هـ ق) به پایان رساند.

چاپ و نشر
نویسنده کتاب، خودش زحمت کتاب را بر عهده گرفت. از این رو نسخه دستنویس او در موزه بریتانیا، کاتالوگ شماره 1505 می باشد. کتاب وفیات الاعیان، به زبان های ترکی و اروپائی ترجمه و بارها در ایران و مصر به چاپ رسید. بر آن تکمله ای نوشته شده بنام «فوات الوفیات» توسط محمدبن شاکر کتبی، متوفی 764 هـ ق که این مهمترین و معروفترین تکمله، نسبت به این کتاب در شرح حال 572 نفر از بزرگان می باشد. "دسلان" این کتاب را در سال 71-1842 م، به انگلیسی ترجمه کرد.

منابع

  • احمد سنجری- منظر الانسان ترجمه (وفیات الاعیان)
  • غلامحسین مصاحب- دائرة المعارف فارسی

کلید واژه ها

کتاب وفیات الاعیان علم رجال ابن خلکان اربلی تسنن کتاب شناسی

مطالب مرتبط

کتاب اسدالغابه ابن خلکان اربلی احمدبن حنبل کتاب تاریخ طبری کتاب تفسیر کبیر یا مفاتیح الغیب (تفسیر فخر رازی) کتاب الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم (تفسیر طنطاوی) کتاب جامع البیان عن تأویل القرآن (تفسیر طبری)

اطلاعات بیشتر

ابزار ها